Θέατρο Μπάντμιντον- «Τo τραγούδι του νεκρού αδελφού»
Με σκηνοθέτη τον Θανάση Παπαγεωργίου η ιστορία ξαναζεί στο Θέατρο Μπάντμιντον το κλασικό μουσικό/θεατρικό έργο του Μίκη Θεοδωράκη, μια ιστορική πτυχή της σύγχρονης Ελλάδας έτσι όπως καταγράφεται μέσα από το λαϊκό μας τραγούδι, με «μυθολογία» που όλοι κάπως έχουμε γευτεί ή έχουμε ζήσει και φαντάζει διαρκώς επίκαιρη, ανεβαίνει για άλλη μία φορά στη σκηνή.
Ερμηνεύουν: Λ. Πρωτοψάλτη, Κ. Αρζόγλου, Ν. Αρβανίτης. Τραγούδι: Κ. Μακεδόνας, Κ. Θωμαΐδης, Μπ. Χαρλαύτη, Κ.Βέττα. Ζωντανά η Λαϊκή Ορχήστρα «Μίκης Θεοδωράκης». Σκην.: Γ. Πάτσας, Κοστ.: Λ. Κούση.
Μουσικοθεατρική του Μίκη Θεοδωράκη Διαρκεια : 165 ‘
Σκηνοθ.:Θ. Παπαγεωργίου
Το «Τραγούδι του νεκρού αδελφού» ανέβηκε για πρώτη φορά τον Οκτώβριο του 1962 στο Θέατρο Καλουτά από το Ελληνικό Λαϊκό Θέατρο του Μάνου Κατράκη. Τα κείμενα ήταν του Μίκη Θεοδωράκη, η σκηνοθεσία του Πέλου Κατσέλη, τα σκηνικά του Νίκου Νικολάου και οι χορογραφίες της Ζουζούς Νικολούδη (η οποία ερμήνευε και το ρόλο της μάνας ). Πρωταγωνιστές του έργου ήταν ο Μάνος Κατράκης, η Βέρα Ζαβιτσιάνου, η Δέσποινα Μπεμπεδέλη, ο Νίκος Ξανθόπουλος, η Μπέττυ Αρβανίτη, η Μαρία Κωνσταντάρου και ο Θόδωρος Έξαρχος. Αισθητικά ήρθε να χαράξει ένα δικό του δραματουργικό δρόμο ανάμεσα στο πλήθος της μουσικής του Μίκη Θεοδωράκη, που χαρακτηριζόταν ως επί το πλείστον από ποιητικούς «κύκλους τραγουδιών», και να θέσει ερωτήματα τα οποία κατά τα φαινόμενα δεν έχουν βρει απαντήσεις κι εξακολουθούν να παραμένουν επίκαιρα.
Πενήντα τρία χρόνια αργότερα το «Τραγούδι του νεκρού αδελφού» ανεβαίνει στο Θέατρο Μπάντμιντον (18-29/3 ), σε σκηνοθεσία του Θανάση Παπαγεωργίου, ο οποίος το είχε ξανασκηνοθετήσει πριν από 16 χρόνια. Αυτήν τη φορά η μουσική και δραματουργική του δόμηση εμπλουτίζεται ύστερα από απόφαση του συνθέτη/δημιουργού με τα «Λυρικά», μια σειρά μεταγενέστερων από το «Τραγούδι» μελοποιήσεων σε ποίηση του Τάσου Λειβαδίτη, φέρνοντας έτσι τα δεδομένα του χθες σε άμεση επαφή με αυτά του σήμερα. και πιθανόν του αύριο. Μεγάλος θίασος με πρωταγωνιστικό καστ τη Λήδα Πρωτοψάλτη, τον Κώστα Αρζόγλου, τον Νίκο Αρβανίτη και τον Χρήστο Πλαΐνη, με Λαϊκό τραγουδιστή τον Κώστα Μακεδόνα κι ερμηνευτές των «Λυρικών» τους Κώστα Θωμαΐδη, Καλλιόπη Βέττα και Μπέττυ Χαρλαύτη, ενώ όλο το μουσικό μέρος καλύπτει η Λαϊκή Ορχήστρα «Μίκης Θεοδωράκης», υπό τη γενική επιμέλεια και διεύθυνση του Γιάννη Μπελώνη.
Αυτό είναι το «Τραγούδι του νεκρού αδελφού».
Το 1972 –εν μέσω Χούντας– κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ολκός ένα σημαντικό βιβλιαράκι. Λέγεται «Μουσική για τις μάζες» και το γράφει ο Μίκης Θεοδωράκης. Ένα ολόκληρο κεφάλαιο είναι αφιερωμένο στο «Τραγούδι του νεκρού αδελφού», το οποίο ο δημιουργός του τοποθετεί ιστορικά, αισθητικά και κοινωνικά σε αντιστοιχία με την αρχαία τραγωδία αλλά και με τα σύγχρονα μουσικά ρεύματα. για παράδειγμα, υπάρχει κάποιος ενδιαφέρων παραλληλισμός με το ποπ μιούζικαλ «Hair», ένα από τα πιο δημοφιλή θεάματα της εποχής. Ας μην ξεχνάμε πως ο Θεοδωράκης βρίσκεται εξόριστος εκτός Ελλάδας κι έχει τη δυνατότητα να έρθει σε επαφή με ποικίλες όψεις της ποπ κουλτούρας ή αντικουλτούρας. Το πιο σημαντικό όμως σε αυτό το βιβλίο είναι ένα statement που ηχεί ως διαχρονικό μότο και κατά περίπτωση γίνεται απολύτως επίκαιρο: «Όταν ο λαός και το έθνος δοκιμάζονται από βαθιές ιστορικές κρίσεις, τότε ο εκπρόσωπος της κουλτούρας γίνεται μαχητής, γίνεται Φεραίος, Σολωμός, Κάλβος, Παλαμάς, Σικελιανός… Παλεύει μαζί με τον λαό, μαζί με το έθνος στην πρώτη γραμμή. Και τότε η κουλτούρα γίνεται μαχόμενη».
Μέρος αυτής της μαχόμενης κουλτούρας είναι το «Τραγούδι του νεκρού αδελφού», το οποίο –σαν σύγχρονη τραγωδία– τοποθετείται στην πιο τραγική περίοδο της πρόσφατης Ιστορίας μας και η «μυθολογία» του αντλεί από το υλικό και τα δεδομένα της. Δεκαετία του ’40 κι ένας ηρωικός απελευθερωτικός πόλεμος μετατρέπεται βαθμιαία σε εμφύλιο και γίνεται το πεδίο μιας μεγάλης τραγωδίας. Το πεδίο της δράσης –και της μάχης– είναι τα Δεκεμβριανά. Ως έργο θεατρικό όμως, φαίνεται να έχει περασμένη μέσα στην πλοκή του όλη την εμπειρία του Εμφυλίου. Τραγικά πρόσωπα της ιστορίας μια μάνα –θεμελιακή έννοια στη λαϊκή μας κουλτούρα– και οι δύο γιοι της. «Ένας για την Ανατολή και ο άλλος για τη Δύση». Και οι θυσίες τους σε κάτι που κανείς δεν ξέρει να διηγηθεί και να αποδώσει με σαφήνεια παρά μόνο ο Λαϊκός τραγουδιστής. Σε αυτόν και στους λαϊκούς οργανοπαίχτες (originally τον «Χορό» αποτελούσαν ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης και οι θρυλικοί μπουζουξήδες Κώστας Παπαδόπουλος και Λάκης Καρνέζης ) στηρίζεται όλη η ιστορία. Στα οκτώ τραγούδια σε στίχους του Μίκη συν ένα θεϊκό «Νανούρισμα» του υπέροχου Κώστα Βίρβου.