Ορίζοντες Τέχνης

Ο Δεκέμβριος, είναι ο δωδέκατος μήνας του χρόνου και  ο πρώτος του Χειμώνα.

Ο Δεκέμβριος από τους Ρωμαίους ήταν αφιερωμένος στον Κρόνο προς τιμήν του οποίου γιόρταζαν τα Σατουρνάλια που ξεκινούσαν από τις 17 του μηνός.
Πίστευαν ότι στις 25 του μηνός ο Ήλιος αναγεννιέται και αποκτάει καινούργιες δυνάμεις. Γι αυτό και τότε γιόρταζαν τα γενέθλια του αήττητου ήλιου.

Ο μήνας αυτός έχει διάφορες ονομασίες: Δεκέμβρης ή Δεκέμηρης, Γιορτινός (λόγω των πολλών εορτών), Αϊ-Νικολιάτης, Χριστουγεννιάτης, Χριστουγεννάς, Χιονιάς, Ασπρομηνάς. Είναι γεμάτος με γιορτές: της Αγίας Βαρβάρας στις 4, του Αγίου Σάββα στις 5, του Αγίου Νικολάου στις 6, του Αγίου Σπυρίδωνος στις 12,του Αγίου Ελευθερίου στις 15,της Αγίας Αναστασίας στις 22,της Γέννησης του Χριστού στις 25, του Εμμανουήλ στις 26, του Αγίου Στεφάνου στις 27.

Τα λουλούδια του Δεκεμβρίου είναι ο νάρκισσος και ο ελαιόπρινος. Οι ζωδιακές πέτρες του είναι τουρκουάζ, λάπις λάζουλι, ζιρκόνιο και τανζανίτης. Ο Δεκέμβριος είναι ο μήνας με τις λιγότερες ώρες φωτός στο βόρειο ημισφαίριο και τις περισσότερες ώρες φωτός στο νότιο ημισφαίριο. Ο Δεκέμβρης πάντα ξεκινά την ίδια μέρα της εβδομάδας με τον Σεπτέμβριο.

Κατά την αστρονομία, ο χειμώνας αρχίζει στις 22 Δεκεμβρίου όταν ο ήλιος περνάει το χειμερινό ηλιοστάσιο και τελειώνει στις 20 Μαρτίου όταν περνάει από το εαρινό ηλιοστάσιο. Ο ήλιος κλείνει τον κύκλο του και αρχίζει νέα στροφή γύρω από τη γη, όπως ο Δεκέμβριος ολοκληρώνει το ημερολογιακό έτος και δίνει τη σειρά του στον πρώτο μήνα της επόμενης νέας χρονιάς.

Από τη ζωή των αγροτών, όπως αυτή εξελίσσεται μέσα στο Δεκέμβρη, τρείς είναι οι εμπειρίες του χρόνου που «πρωταγωνιστούν «: το κρύο, το τέλος της σποράς και ημικρή μέρα.

Το κρύο συνδέεται με τρείς κυρίως γιορτές στην αρχή του Δεκέμβρη. Της Αγίας Βαρβάρας, του Αγίου Σάββα και του Αη Νικόλα. Λέγανε παλιά: «Βαρβάρα βαρβαρώνει και Σάββας σαβανώνει και Νικόλας παραχώνει»!

Στις ορεινές περιοχές της Ηπείρου, της Δυτικής Μακεδονίας,της Ρούμελης το κρύο συνδέεται και με την γιορτή του Αγίου Ανδρέα.

«Ο Αγι Αντρέας έφτασε το κρύο αντρειεύει»

Ο Δεκέμβρης στην παράδοσή μας έχει και το όνομα Αντριάς (ή Ντριας) λόγω του κρύου. Ο Δεκέμβρης μαζί με τον Γενάρη είναι οι πιο κρύοι μήνες του χρόνου.

Η δεύτερη εμπειρία όπως είπαμε, είναι το τέλος της σποράς.  Εκφράζεται και αυτή με παροιμίες.

Για την σπορά λένε: «Δικέμβρις, δίκιος σπόρος» ή «Δεκέμβρη δίκαια σπέρνε» και αυτό γιατί ο «ζευγάς» δεν πρέπει να ρίχνει το σπόρο μήτε πολύ αραιά, μήτε πολύ πυκνά, γιατί το χώμα είναι αρκετά ποτισμένο απο τηυ βροχή και έτσι δεν υπάρχει ο φόβος πλέον μη τυχόν κα δεν φυτρώσει ο σπόρος.

Ενα άλλο έθιμο που τηρούσαν οι παλιοί τον Δεκέμβρη, ήταν που «ευχαριστούσαν» τα ζώα τα οποία τους βοηθούσαν στην σπορά! Μια ξεχωριστή γιορτή στις 18 του Δεκέμβρη, είναι του Αγίου Μοδέστου. Στο Δρυμό στην γιορτή του αγίου έδιναν στα ζώα τριμμένους άρτους και αντίδωρο απο την εκκλησία, για να φάνε τα ζώα και να γίνουν γερά! Βέβαια σήμερα τα ζώα έχουν αντικατασταθεί απο τα τρακτέρ. Στη Λήμνο οι ζευγάδες κάνουν κόλλυβα που τα πηγαίνουν στην εκκλησία και τα διαβάζει ο παπάς και τα ρίχνουν έπειτα στην  «ταγή» για τα ζώα.

Η τρίτη εμπειρία για τον Δεκέμβρη είναι το φως. Ο Δεκέμβρης είναι ο μήνας με τις μικρότερες μέρες. Από τα Χριστούγεννα όμως και μετά , αρχίζουν να μεγαλώνουν.

«Του Δεκέμβρη η μέρα καλημέρα, καλησπέρα» έλεγαν οι παλιοί , για να τονίσουν το ποσο μικρές μέρες και μεγάλες νύχτες έχουμε αυτό το μήνα.

Με τον ήλιο κα το φώς σχετίζεται η μεγαλύτερη γιορτή του Δεκέμβρη, τα Χριστούγεννα. Η νύχτα των Χριστουγέννων είναι η μεγαλύτερη και ιερότερη της χρονιάς, επειδή είναι κοντά στις χειμερινές τροπές του ήλιου. Μετά τη γέννηση «αύξει το φως» και Ηλίου γενέθλιον». Σε πολλά μέρη τα Χριστούγεννα έδωσαν το όνομά τους στον μήνα : «Xριστουγεννάρης, Χριστουγεννάς».

Ο Δεκέμβρης είναι ο κατ΄εξοχήν μήνας των εορτών. Μερικές απο τις γνωστότερες..

Της Αγίας Βαρβάρας (4 Δεκεμβρίου). Σε πολλές πόλεις της Μικράς Ασίας «φτιάχνουν μια μεγάλη μελόπιτα, που την τοποθετούν στο τρίστρατο της γειτονιάς. Εκεί πηγαίνει ο ιερέας να την ευλογήσει.  Η νοικοκυρά κόβει την πίτα και τη μοιράζει στους περαστικούς». Η έκθεση στο τρίστρατο και η προσφορά στον κόσμο θυμίζει τα δείπνα της Εκάτης, που τη λάτρευαν ιδιαίτερα στη Μικρά Ασία ως «τριοδίτιν» και «ενοδία» θεά.

Η εικόνα του Αγίου Νικολάου του ομώνυμου Ι. Ναού στον Πειραιά .

Του Αγίου Νικολάου (6 Δεκεμβρίου). Είναι ο προστάτης των ναυτιλλομένων. Σύμφωνα με τις παραδόσεις, «τα ρούχα του είναι πάντοτε βρεγμένα από την άλμη και τα γένια του στάζουν θάλασσα». Είναι ο κύριος των ανέμων και της τρικυμίας.

Του Αγίου Σπυρίδωνα (12 Δεκεμβρίου). Τιμάται κατεξοχήν στην Κέρκυρα της οποίας είναι ο πολιούχος.

Η Γέννηση του Ιησού σε πίνακα τουΔομήνικου Θεοτοκόπουλου.

Ο Δεκέμβριος, όμως, όπως κι αν το δει κάποιος, είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένος με τον εορτασμό των Χριστουγέννων στις 25 του μήνα. Ο κύριος, μάλιστα, λόγος που έκανε την Εκκλησία να προσδιορίσει τον εορτασμό των Χριστουγέννων στις 25 Δεκεμβρίου είναι η προσπάθεια των Πατέρων, όπως αναφέρει ο Πάπας Γρηγόριος Α΄ «να μετατραπούν βαθμιαίως αι εορταί των εθνικών εις Χριστιανικάς»

Σχόλια

σχόλια